De virtuele blokkendoos Minecraft bestaat tien jaar. Tijd om terug te blikken op de culturele invloed van het bestverkochte computerspel aller tijden. Alsof je een bak virtuele lego op de vloer leegkiepert: succes ermee, beste speler. Zo begon in mei 2009 de computergame Minecraft. Je stapelt blokken en beleeft avonturen in de wereld die je zo zelf stapelt, meer heeft het niet om het lijf. Tien jaar later is Minecraft het bestverkochte spel aller tijden en valt er nauwelijks aan te ontkomen. Vier terreinen waarop de culturele impact van Minecraft voelbaar is.
1. Invloedrijk op sociale media
De Griekse tempel Acropolis, Manhattan in New York, het continent Westeros uit de fantasy-serie Game of Thrones. Het is een kleine greep uit de imposante creaties die spelers nabouwden met de virtuele blokkendoos. Verzin een beroemd gebouw of een filmlocatie en de kans is groot dat die tot in absurd detail is nagebouwd. Zulke bouwwerken wil je als speler trots aan anderen laten zien.
Gelukkig voor alle digitale architecten werden sociale media als Facebook en YouTube net gemeengoed in de tijd dat Minecraft opkwam. Die werden hierop overspoeld door Minecraft-beelden en verwijzingen, zoals deze:
Op YouTube belandde niet alleen een eindeloze reeks filmpjes van indrukwekkende digitale bouwwerken, maar ook complete filmscènes en parodieën die in de blokkenwereld waren opgenomen. Zo werd de complete trailer van Star Wars: The Force Awakens uitgebeeld in de blokkenwereld:
Of neem deze uitgebreide parodie op de videoclip van het popnummer Dynamite van Taio Cruz:
‘Minecraft was een van de eerste games die je geregeld terugvond op sociale media’, zegt Martin Verschoor, hoofdredacteur van gameblad Power Unlimited. Niet zo vreemd, zegt hij, het is bijzonder makkelijk om er opnamen van te maken. ‘Zelfs Wie is de Mol wordt nagespeeld in Minecraft.’
De game droeg zo voor een belangrijk deel bij aan de populariteit van gamevideo’s op sociale media, die anno 2019 dankzij advertentie-inkomsten een miljardenbusiness op zichzelf vormen. Vorig jaar alleen al werd op YouTube meer dan 50 miljard uur aan gamevideo’s gekeken, zegt het videoplatform tegen techwebsite Venturebeat. Minecraft blijft een van de prominentste bronnen van zulke filmpjes, naast onder meer schietspel Fortnite. Afgelopen april nog was Minecraft wereldwijd nummer 12 van de meest gezochte zoektermen op YouTube – inclusief alle andere onderwerpen, buiten games.
MINECRAFT IN CIJFERS
176 miljoen keer kochten mensen tot dusverre Minecraft. Daarmee is het de bestverkopende videogame aller tijden.
4 miljard vierkante kilometer is de totale oppervlakte binnen het spel. Daarmee is de oppervlakte van Minecraft acht keer groter dan die van de aarde.
90 miljoen spelers zijn maandelijks actief in Minecraft.
2,5 miljard dollar is het bedrag waarvoor Microsoft de game en bijbehorende uitgever Mojang in 2014 overkocht van de maker van het spel, Markus Persson.
2. Verwijzingen tot ver buiten de gamewereld
Het Minecraft-stijltje – waarin alles bestaat uit blokken die expres zijn vormgegeven met haast lachwekkend grote pixels – is herkenbaar, waardoor het spel zich ook buiten sociale media dankbaar leent voor verwijzingen.
Zo spelen de personages Rick en Morty van de gelijknamige animatieserie de game meermaals en raken in een aflevering van South Park de ouders van de hoofdpersonen verslaafd aan Minecraft. Een aflevering van The Simpsons opende volledig in de stijl van Minecraft:
Verder is de game kort te zien in de videoclip van het nummer G.U.Y. van Lady Gaga. Er is, niet geheel verrassend, Lego Minecraft te koop, voor wie toch liever blokjes stapelt in de echte wereld. Zelfs een film over Minecraft is in de maak, die naar verluidt in 2022 moet uitkomen.
3. Nuttig in het klaslokaal
Lekker aan de slag met het periodiek systeem. Dat klinkt voor veel leerlingen misschien weinig aanlokkelijk, maar als je het in Minecraft doet, wordt het een ander verhaal. Dat is althans het idee achter de onderwijseditie van Minecraft, uitgebracht in 2014 en inmiddels wereldwijd in gebruik door duizenden leraren, volgens de makers van Minecraft.
Want het spel waarin min of meer alles valt na te bouwen, blijkt populair in het klaslokaal. Zo wordt Minecraft ingezet om kinderen te leren programmeren of om ze rond te laten lopen in cellen van planten en dieren. In een van de scheikundemodules is het mogelijk atomen te combineren tot nieuwe moleculen, waarmee weer nieuwe bouwmaterialen ontstaan.
Er is een ontelbare hoeveelheid onderwijsprojecten ontsproten in de virtuele blokjeswereld. Zo konden kinderen met RoMeincraft Romeinse bouwwerken namaken op basis van archeologische feiten, bij wijze van geschiedenisles. Museum GeoFort leidt het GeoCraft-project, waarin heel Nederland wordt nagemaakt in Minecraft, van de Dam tot de Euromast tot de wijk om de hoek. Dit dient voor online-onderwijsactiviteiten als speurtochten en workshops om ruimtelijk inzicht te ontwikkelen.
4. De game-industrie veranderde voorgoed
‘Gamebouwers dachten lange tijd dat je mensen altijd aan het handje moest nemen en ze door een avontuur moet loodsen’, aldus Martin Verschoor. ‘Minecraft gaf mensen middelen en een wereld en liet ze lekker losgaan.’
Veel spelers rommelen zelf graag wat aan, zonder sturing of achterliggend verhaal, bleek toen. De populariteit van dit zogeheten sandbox-model had zijn weerslag op de videogames van na die tijd, volgens Verschoor. Van Mario Maker, dat volledig draait om het zelf ontwerpen van levels van het spel Super Mario, tot de mogelijkheid om zelf een speelveld in te richten in het populaire schietspel Fortnite.
Of wat te denken van de vele ‘clones’, spellen die de speelstijl van Minecraft min of meer overnamen, met namen als Creativerse en Total Miner.
Invloedrijk was ook dat Minecraft niet zozeer één afgerond geheel vormde dat je kunt uitspelen, vervolgt Verschoor. Het is meer een platform, dat bijvoorbeeld ook trekjes heeft van een sociaal medium. Spelers spreken er met elkaar af in hun zelf opgetrokken werelden. Die sociale component kreeg navolging in onlinespellen als Fortnite, het bestverdienende spel van dit moment, waarin onlangs zelfs een digitaal concert werd gegeven door een dj:
Maar ook het kenmerkende uiterlijk van Minecraft had volgens Verschoor zijn weerslag op de game-industrie. ‘Tien jaar geleden werden computers steeds krachtiger, iedereen probeerde zijn spellen steeds mooier en realistischer te maken.’ En toen werd Minecraft, met zijn lompe blokken en enorme pixels, ineens een megasucces. ‘Spelers vinden het helemaal niet altijd belangrijk dat een spel extreem mooi is, als het spel maar goed is, bleek toen.’
Dit artikel is geschreven door Niels Waarlo en verscheen in de Volkskrant. Niels is Techredacteur en te volgen op Twitter via @nielswaarlo.